Google bugün bize Emmy Noether ‘ın 133 doğum gününü hatırlattı, gelin hep beraber Emmy Noether kimdir? Neler yapmıştır? hep beraber haberimizde inceleyelim…

Dünya-22 Mart 2015, Pazar – 23:09

Emmy Noether kimdir? Google bugün yep-yeni gıcır bir doodle ile karşımıza çıktı. Doodle nedir bilmeyenler için hatırlatalım..Doodle Google’ın logosudur diyebiliriz, önemli gün veya kişilerin doğum günlerini hatırlattığı özel logolardır. Bugün ki logosu Emmy Noether olan google bakalım bize kimi hatırlattı.

Emmy Noether kimdir?

Emmy Noether aslında bir matematikçidir diyebiliriz. Emmy Noether hakkında wikipedia’da yer alan bir makaleye göre soyut cebir ve kuramsal fiziğe olan çığır açıcı katkılarıyla bilinen bir Alman matematikçidir.

23 Mart 1882’de doğan Emmy soyut cebir ve kuramsal fiziğe olan çığır açıcı katkılarıyla bilinen bir Alman matematikçidir. Pavel Alexandrov, Albert Einstein, Jean Dieudonné, Hermann Weyl, Norbert Wiener ve daha birçok kişi tarafından halka, alan, ve cebir teorilerinde devrim yaratan, tarihin en önemli kadın matematikçisi olarak nitelendirmiştir. Noether teoremi simetri ile korunum yasaları arasındaki temel bağı açıklar.

Bavyera’nın Erlangen kasabasında Yahudi bir aileye doğmuştur. Babası matematikçi Max Noether’dir. Gerekli sınavları geçtikten sonra Fransıca ve İngilizce öğretmeyi planlamıştır ama sonunda babasının ders verdiği Erlangen Üniversitesi’nde matematik okumuştur. 1907’de Paul Gordan’ın danışmanlığında tezini bitirdikten sonra Erlangen Matematik Enstitüsünde maaş almadan yedi yıl çalışmıştır. O zamanlar kadınlar akademik pozisyonlardan dışlanmışlardı). 1915’de David Hilbert ve Felix Klein tarafından Göttingen Üniversitesinin dünyaca ünlü matematik araştırma merkezi olan, matematik bölümüne katılması için çağrıldı. Fakat üniversite yönetimi tarafından reddedildi ve dört yıl daha Hilbert adına ders vermeye devam etti. Ders verme hakkı 1919’da verildi, bu sayede Privatdozent (Germenik üniversitelerde, sahibinin, profesörlük makamına sahip olmaksızın bağımsız olarak ders verebileceği anlamını taşıyan unvan) unvanını alabildi.

1933’e kadar Göttingen matematik bölümünün ileri gelen üyeleri arasındaki yerini sürdürdü; öğrencilerine zaman zaman “Noether oğlanları” denirdi. 1924’de Hollandalı matematikçi B. L. van der Waerden öğrencisi oldu ve kısa zaman içinde Noether’in çalışmalarının önde gelen yorumcusu oldu; Noether’in çalışmaları öğrencisinin yazdığı 1931 tarihli ders kitabı, Modern Cebir’in’in ikinci cildinin temelini oluştuyordu. 1932 Zürih Uluslararası Matematik Konferansı’na katılımına kadar, cebirsel yetenekleri tüm dünyada tanınmıştı. Ertesi yıl Alman Nazi hükümeti Yahudileri üniversite pozisyonlarından çıkarttı ve Noether, Pensilvanya’daki Bryn Mawr Üniversitesinde bir pozisyona geçmek üzere Amerika Birleşik Devletlerine taşındı. 1935’de yumurtalıklarındaki kist için ameliyata girdi, iyileşme belirtilerine rağmen dört gün sonra 53 yaşında öldü. 14 Nisan 1935’de hayatını kaybeden Emmy Noether makalesini www.habermolasi.net’de okudunuz.

Noether’in matematik çalışmaları üç “dönem”e ayrılmıştır. İlkinde (1908-19), cebirsel değişmezler ve sayı alanlarıüzerine etkin katkılar sağlamıştır. Varyasyonlar hesabındaki diferansiyel sabitler üzerine çalışmaları, Noether teoremi, “modern fiziğin gelişmesine yol gösteren şimdiye kadar kanıtlanmış en önemli matematik teorilerisi” olarak sayılır. İkinci dönemde (1920–26), “soyut cebri değiştiren” çalışmasına başladı. Noether, Idealtheorie in Ringbereichen (Theory of Ideals in Ring Domains, 1921) isimli makalesinde değişmeli halkalarda idealler teorisini geniş kullanıma sahip kuvvetli bir araç haline getirmiştir. Artan zincir koşulunu zarifçe kullanmıştır ve bu sebeple bu koşulu sağlayan nesnelere Noetherian denir. Üçüncü döneminde (1927-1935), değişmez cebirler ve hiperkompleks sayılar hakkında başlıca işler yayınlamıştır ve grupların representation teorisi ve modüller ve idealler teorilerini birleştirmiştir. Kendi yayınlarının yanı sıra Noether fikirleri konusunda da oldukça cömertti ve başka matematikçiler tarafından yayınlanan işlerde, bu işlerin alanlarının uzaklağına rağmen defalarca referans olarak verildi.

Not:Bu makalenin/haberin yazılmasında wikipedia kullanılmış olup haber kaynağı habermolasi.net’dir..